Spreken op een uitvaart: zo schrijf je een goede speech

Een tekst voorlezen op de begrafenis van je oma, broer of vriend is een mooie manier om steun te betuigen en troost te bieden, maar niet zo evident. Zelfs de vlotste pen kan haperen bij het schrijven van zoiets aangrijpends als een afscheidsrede. De emoties maken het immers niet makkelijk en er is ook nog eens de tijdsdruk. Hoe schrijf je een aangrijpende uitvaartspeech? Wat zeg je best wel en wat niet? Welke toon gebruik je?... In deze blog vind je tips voor een mooie en persoonlijke toespraak.

Tips vóór het schrijven van de uitvaartspeech

Put inspiratie uit fotoalbums en uit gesprekken met vrienden en familie. Haal samen herinneringen op. Stel hen en jezelf vragen als:

• Wat heeft de overledene voor jou betekend en waarom ga je hem missen?
• Wat is jouw meest dierbare herinnering aan de overledene?
• Wat zijn typische kenmerken: innerlijk en uiterlijk?
• Wat waren de talenten, hobby’s en passies?
• Wat was het levensmotto?
• Wat maakte je dierbare zo uniek?
• Waarom hebben jullie samen gelachen of gehuild?
• Wat waren de belangrijke keerpunten in het leven van de overledene?

Structuur van de toespraak

Noteer eerst de kern van jouw boodschap: wat wil je zeker vertellen over de overledene? Wat wil je dat de mensen onthouden van jouw tekst? Het kan een bijzondere eigenschap van de persoon zijn die je wil benadrukken – zijn sociaal engagement bijvoorbeeld – of zijn levensmotto. Noteer dat alvast, en denk dan na over de structuur en opbouw van jouw toespraak, met een begin, midden en einde.

1. Begin bijvoorbeeld met jouw mooiste herinnering, of met de woorden van de overledene tijdens jullie laatste gesprek. Zorg er ook zeker voor dat jouw kernboodschap in het begin is vervat.
2. Werk in het midden je inleidende woorden uit aan de hand van voorbeelden. Belicht hier bepaalde kenmerkende eigenschappen en eigenaardigheden van de overledene en vertel iets over zijn persoonlijke of professionele ontwikkeling.
3. Eindig jouw speech met een vooruitblik: hoe zal het zijn om zonder de overledene te moeten verder leven? Wat zal je het meeste missen en hoe zal hij in jouw herinneringen blijven verder leven? Haal ook de kernboodschap nog eens aan en bedank de aanwezigen voor hun komst.

Tips voor een beeldende afscheidstekst

• Verwerk verhalen en anekdotes in jouw speech, dat spreekt mensen aan. Eerder dan bijvoorbeeld te zeggen dat je oma avontuurlijk was, vertel je over die ene keer dat ze al liftend haar vriendin in Frankrijk ging bezoeken. Of je kan wel zeggen dat opa lenig was, maar als je vertelt hoe hij radslag deed op dat feestje dan ziet iedereen dat weer voor zich.
• Zorg dat de nabestaanden de overledene herkennen. Schuw daarom niet om ook de ‘kleine kantjes’ te benoemen. Dat maakt het authentiek. Wees uiteraard steeds tactvol. Ook humor hoef je niet uit de weg te gaan, zolang dit niet ongepast is.
• Ook jouw taalgebruik kan helpen om de aanwezigen geboeid te houden: vermijd formele woorden, passieve werkwoorden en te lange zinnen. Verdeel jouw speech in blokken van 60 tot 80 woorden, dat leest makkelijker.

Hoe lang moet de speech zijn?

De lengte op zich speelt weinig rol. Het is uiteraard niet de bedoeling om een volledig levensverhaal weer te geven: je schrijft geen biografie maar een portret van iemand met de hoogte- en dieptepunten van hun leven.

Heb je toch graag een richtlijn wat de lengte betreft? Mik dan op maximum 10 minuten; weet dan dat er bij een langzaam spreektempo ongeveer 1.000 woorden nodig zijn om 10 minuten te vullen.