Het overlijden van een kind

Bestaan er gebeurtenissen in het leven van een ouder die ingrijpender zijn dan het verlies van een kind? Wellicht niet. Jouw dromen en toekomstbeeld moeten plaats ruimen voor overweldigende gevoelens van verdriet, schuld, boosheid en angst. De liefde die blijft duren biedt vaak het enige lichtpuntje.

Pijn

Een kind verliezen hoort niet bij de ‘normale gang’ van het leven. Het verlies gaat door merg en been en de rouw die je ervaart is heel ingrijpend. Het vertaalt zich in je gevoelens, gedrag, gedachten en ook je lichaam.

Een verdriet dat An Hooghe accuraat verwoordt in haar boek ‘Anders Nabij’: “Het intense rauwe gevoel, voelbaar tot in alle cellen van het lichaam, is bij momenten niet te verdragen. Niet weten waar te kruipen van de pijn, een hart dat letterlijk gescheurd voelt, een lichaam in overdrive, het zenuwstelsel overprikkeld… Dingen slecht kunnen onthouden, slecht slapen, handen en voeten die niet meer opgewarmd geraken, niet meer tot rust komen… Het verlangen om in te slapen, om nooit meer wakker te worden, of pas te ontwaken als deze vreselijke nachtmerrie voorbij is, als de pijn wat zachter is om te dragen. Slapen, of verdoven, want deze intensiteit is te enorm”. 

Naast het immense verdriet word je ook vaak overvallen door gevoelens van schuld, angst en boosheid. 

Angstgevoelens 

Het overlijden van je kind gaat in tegen de natuurlijke gang der dingen. Het is zo schokkend dat het een onveilig en angstig gevoel geeft, dat zich vaak ten opzichte van de overblijvende kinderen uit. Ouders hebben schrik om opnieuw een kindje te verliezen of dat de volgende zwangerschap mis zou gaan. Het verlies kan dan ook een rol spelen bij de beslissing over het krijgen van nog een kind.

Psycholoog, rouwbegeleider en ervaringsdeskundige Beate Matznetter: “wat het eerst in mij opkomt als ik aan blijvende schade denk, is de altijd aanwezige angst van meer verlies. Ik wil geen overbezorgde moeder en echtgenote zijn. Toch is die angst er elke dag weer en moet ik voortdurend mijn hoofd erbij houden om de angst de baas te blijven. We zijn ongetwijfeld ouders die onzekerder zijn dan andere op bepaalde momenten en het is tamelijk zeker dat onze kinderen last hebben van onze zorgen.” 

Ann, de oudere zus van Marlies die na 2 dagen overleed: “Het gevolg van dit alles was dat mama zich zeer bezorgd begon op te stellen tegenover haar overgebleven kind en ook tegenover haar echtgenoot. De rest van haar leven zou ze above and beyond gaan om ervoor te waken dat hen niets zou overkomen. Alleen liep het met de jaren uit de hand en veranderde bezorgdheid in ‘overbezorgdheid’. Er werd een stolp over mij heen gezet. Die bleef en werd ook steeds kleiner, vooral na het overlijden van papa.”  

Boosheid 

Waarom overkomt ons dit? Had iemand dit kunnen verhinderen? …Gevoelens van frustratie, wanhoop en boosheid wisselen elkaar af. Zeker wanneer ons kind met toedoen van externe factoren om het leven kwam (een ongeval, een medische fout…) kan woede de overhand nemen.

Beate Matznetter:  "Deze machteloze boosheid op anderen, die wél iets hadden kunnen doen, helpt af en toe even en soms zelfs langere tijd tegen het gevoel dat wij zelf ons kind niet hebben kunnen beschermen. De boosheid op de schuldige en daarachter wellicht op onszelf kan ons leven gaan beheersen. "

Deze woede is begrijpelijk en volkomen normaal. Merk je echter dat de extreme boosheid aanhoudt? Zoek dan professionele hulp. 

De impact van het verlies op de rest van het gezin 

Gezinsleden waar een kind overleden is, gaan elkaar vaak overbeschermen. Dit komt voor bij zowel de ouders als bij de andere kinderen in het gezin.

Als ouder wil je de andere kinderen vaak liever niet belasten met jouw verdriet. Toch is het belangrijk om dat te kunnen uiten, zodat het voor kinderen duidelijk is dat het oké is om gevoelens te delen.

Ook broers en zussen van het overleden kind proberen hun ouders vaak te sparen. Wanneer die ouders geen passende steun kunnen bieden, omdat ze zelf overmand zijn door verdriet, gaan kinderen soms een rol opnemen die niet past bij hun leeftijd. 

Beate Matznetter: ‘Jan en ik denken dat voor onze overgebleven zoon het leven een stuk makkelijker was geweest als zijn tweelingbroer was blijven leven. We hebben hem te zeer beschermd, te zeer gecontroleerd, teveel geholpen. Ook andere gezinsleden hebben er last van als alle aandacht uitgaat naar één kind als ‘de grote verliezer’. Ze hebben dan – terecht – het idee dat ze er alleen voor staan. Of willen gewoonweg over iets anders praten. Teveel beschermen, hem willen helpen, extra op hem letten deed ik en doe ik ook bij mijn man. Ik wilde en wil dat hij gezond leeft en geen te grote risico’s neemt. Natuurlijk ervaart hij dat als controle. En daar is hij allergisch voor. Wie niet? Het is een dagelijkse worsteling van meer vrouwen en mannen in relaties, maar ik weet zeker dat het na Jorins dood bij ons nog sterker is geworden.’ 

Lichtpuntjes

Het verlies een kind verandert je compleet en laat je nooit meer helemaal los. Maar zelfs na dit intense verdriet zie je dat ouders na enige tijd actief aan de slag gaan met hun rouw en manieren zoeken om hun verdriet toch ietwat draaglijker te maken. Rouw- en verliesconsulente Ann Costermans: “Sommige ouders richten mee vzw’s op, schrijven boeken, organiseren infodagen rond rouw en verlies of engageren zich als vrijwilliger in een lotgenotenvereniging. Ik zie hen ook heel bewuste keuzes maken, zowel op het vlak van activiteiten als op het vlak van sociale contacten. Ze zeggen ‘nee’ tegen energievreters en ‘ja’ tegen energiegevers. Doorheen al hun verhalen is er één rode draad: hun grote liefde én blijvende band met hun overleden kind. Dat zo aanwezig is en altijd zal blijven. Want het leven is eindig, maar de liefde niet. “

Getuigenis Julie De Keersmaecker na het verlies van haar 3-jarige dochter Marie:

“Ik kwam thuis bij mezelf en bij wat me zo lief is. Het werd een verhaal over jezelf ‘krachtig kwetsbaar’ durven opstellen. En over hoe dit kan leiden tot het herontdekken van jezelf (verdriet brengt je bij wie je in essentie bent), van verborgen talenten, en van vriendschappen van de puurste soort. En zo werd een verhaal van intens verdriet uiteindelijk ook een verhaal van intense liefde. Verdriet brengt je terug naar de dingen die er écht toe doen.”