Het plotselinge overlijden van een dierbare laat ons vaak in shock achter. Zo veel dat we nog hadden willen doen, zo veel woorden die voor altijd onuitgesproken zullen blijven. Bij een onaangekondigd overlijden komen heel wat emoties in alle heftigheid samen.
Op een plots overlijden, bijvoorbeeld na een ongeluk of een levensbedreigende acute ziekte, zijn we niet voorbereid. We hebben geen afscheid kunnen nemen en hebben ons ook niet kunnen voorbereiden op het verlies. Het bericht dat iemand er plots niet meer is kunnen we niet in één keer vatten.
Het overlijden kan daarom vaak als onwerkelijk aanvoelen, waarbij er in hoge mate sprake kan zijn van ongeloof of ontkenning. Ook emoties als woede en schuldgevoel komen naar boven. Al die emoties had je vooraf niet zien aankomen en kunnen daarom overweldigend zijn.
Wanneer we iemand plots verliezen, kan ons algemeen gevoel van veiligheid gaan wankelen. Indien het overlijden het gevolg was van een ongeval of indien het ging om een gewelddadig overlijden, dan kunnen we ons angstig voelen. Gaat het om een jong persoon die plots is overleden, dan duikt vaak het gevoel op dat de natuurlijke wereldorde is verstoord.
“Had ik maar…” Het is een vraag die nabestaanden zich vaak stellen na een plots overlijden.
Schuldgevoelens zijn een manier om grip te krijgen op een situatie waarin we volstrekt machteloos staan. Het geeft ons de illusie dat we er iets aan hadden kunnen doen, terwijl er niets meer aan te doen was.
Schuldgevoelens zijn volkomen normaal, ook al kunnen we verstandelijk bevatten dat we werkelijk niets hadden kunnen doen om het overlijden te vermijden. Er is dan ook een verschil tussen schuldig zijn en je schuldig voelen.
Indien de dierbare overledene voor een belangrijk deel invulling gaf aan ons leven – een partner, ouder, kind… – dan ligt niet enkel ons gevoelsleven, maar ook ons hele verdere leven overhoop. Niets wordt ooit nog hetzelfde en ons toekomstbeeld ligt plots aan duigen.
Omdat we geen voorbereidingen hebben kunnen treffen – bijvoorbeeld op een veranderde gezinsinkomens-situatie – kan ook de aanpassing aan de nieuwe praktische realiteit veel van ons vergen.