Zoek
FR
NL
Ondersteuning tijdens rouw: wat zeg je beter wel of niet?
Leestijd: 5 min
Nood aan ondersteuning?
Ontdek wat jou kan helpen Rouwenden hebben enorm veel nood aan steun van hun omgeving. Vaak worden ze vanuit die omgeving echter ook overladen door boodschappen of vragen die niet echt helpend zijn. Wat zeg je best wel aan iemand in rouw, en welke uitspraken kan je beter vermijden?
Rouw heeft geen pasklare oplossing
Wanneer we niet weten wat zeggen aan iemand in rouw, vallen we gemakkelijk terug op clichés. Die zijn dan wel goedbedoeld, maar zijn vaak gericht op een snelle oplossing. Die pasklare oplossingen moeten ervoor zorgen dat het verdriet zo snel mogelijk een einde kent.
Het is net belangrijk dat een nabestaande kan rouwen op zijn/haar eigen tempo en dat er voldoende erkenning is voor het geleden verlies. Anders gaan die boodschappen weerstand of zelfs boosheid oproepen. Rouw kan ook helemaal niet opgelost worden.
Heb je het verlies al kunnen verwerken? Of Heb je het al een plaatsje kunnen geven?
Iets verwerken impliceert dat er een eindpunt is aan het verdriet. Rouw verloopt echter in golven en duurt levenslang. Rouw is ook de keerzijde van liefde en die liefde kent geen eindpunt.
Evert Stienstra (in het boek De vijf talen van troost van Huub Buijssen): “De term ‘verwerken’ wekte zelfs woede in me op, al was ik nooit boos op mensen die hem gebruikten… de pijn die ik voelde, kon ik niet verwerken of accepteren. Maar ik merkte dat ik kon leren om hem te verdragen.”
Idem voor dat ‘plaatsje’. Waar is dat dan? Wat kan je beter zeggen? Hopelijk zal je het verlies mettertijd kunnen meenemen en verweven in je verdere leven.
Hoe gaat het met je?
Als je de vraag op die manier stelt, is het meest voor de hand liggende antwoord wellicht: ‘Ik heb X net verloren, wat denk je zelf?’
Wat kan je beter zeggen? Je kan dezelfde vraag stellen, maar er een moment zoals ‘nu’ of ‘vandaag’ aan toevoegen. Dat geeft de rouwende de mogelijkheid om zijn antwoord te nuanceren: ‘gisteren had ik de indruk dat het beter ging, maar vandaag hoorde ik een liedje op de radio dat me aan X deed denken en voel ik me weer enorm verdrietig.’
- Hoe gaat het nu met je?
- Hoe voel je je nu?
- Hoe gaat het vandaag met je?
- Hoe gaat het ‘echt’ met je?
- Vertel eens.
- Wat kan ik voor jou doen?
Je moet erover praten en wenen. Als je het gaat vermijden of onderdrukken, ga je je klap nog krijgen.
Elk rouwproces is uniek en er zijn verschillende rouwstijlen. Sommige rouwenden willen er inderdaad graag over praten. Anderen praten er liever niet over en rouwen door actie te ondernemen.
“Aan het begin van deze eeuw volgenden onderzoekers rouwenden gedurende 5 jaar en vonden ze geen wetenschappelijk bewijs voor de idee van de uitgestelde klap. Met nabestaanden met wie het kort na het verlies goed ging, ging het 5 jaar later ook goed. Slechts 3% vertoonde tekenen van uitgestelde rouw.” (Huub Buijssen – de 5 talen van troost).
Wat kan je beter zeggen? Zeg maar hoe ik er voor jou kan zijn. Als je wilt praten, ben ik er om te luisteren. Maar als je liever niets zegt, ben ik er voor je in stilte. Om samen iets te doen of gewoon om even naast je te zitten.
Je moet….
Bijvoorbeeld: je moet het leven terug oppakken.
Elk rouwproces is verschillend en wat voor jou gewerkt heeft, is niet altijd helpend voor een ander. Het is beter te zeggen dat het goed en normaal is zoals hij/zij rouwt en aan te geven dat je er bent als de ander jouw steun nodig heeft.
Wat kan je beter zeggen? Alles wat je voelt, mag er zijn. Ik ben er voor je.
Innige deelneming
'Innige deelneming’ wordt vaak gezegd, maar is een beleefdheidsformule waar een nabestaande niet zoveel aan heeft. Alhoewel deze wel aanvaard wordt wanneer men het heel empathische manier verwoordt.
Wat kan je beter zeggen:
- We missen X heel erg en denken aan jou/jullie.
- Je kan ook een herinnering aan de overledene delen. Voor nabestaanden is dit zeer kostbaar. Zo verzamelde Tine na het overlijden van haar moeder alle persoonlijke berichten die ze ontvangen had. Regelmatig leest ze die nog eens door. Die berichten geven haar troost en ze is trots dat haar moeder voor zoveel mensen het verschil gemaakt heeft.
- Ik wens je veel troost.
- Ik hoop dat je omringd zal worden door lieve mensen die helpen dit verlies te dragen.
- Ik hoop dat jullie troost mogen vinden in mooie herinneringen.
- Ik leef enorm met je mee.
- Ik heb er geen woorden voor, maar in gedachten ben ik bij jou/jullie.
Tijd heelt alle wonden
Waarschijnlijk zal de intensiteit van rouw na een tijdje wel verminderen. Maar het litteken van het verlies en het gemis sluimeren vaak. Vooral de warmte en steun van de omgeving kunnen ertoe bijdragen dat de pijn op termijn draaglijker wordt.
Uus Knops: “Helaas is tijd geen heelmeester van alle wonden, en is deze uitspraak vaak een dooddoener. … Een wonde doet pijn, en deze psychologische pijn is een belangrijke waarschuwing dat die pijnlijke delen van ons zorg nodig hebben. Tijd heelt dan die wonde niet, ook al is hij wel een belangrijk onderdeel van een helingsproces.”
Wat kan je beter zeggen: Tijd heelt niet altijd alle wonden en dat hoeft ook niet. Ik wil er graag voor je zijn om het verlies te helpen dragen.
Je moet … loslaten
Liefde stopt niet bij een overlijden. Bijgevolg is het onmogelijk om de overledene los te laten. Je gaat ze op een andere manier vasthouden, door ze bijvoorbeeld te koesteren in je herinneringen, je gedachten, je hart, … Ieder zal dit op zijn eigen manier invullen.
Zoals Manu Keirse het zo mooi verwoordt: “Sterven is verhuizen van de buitenwereld, naar het hart van al de mensen waar je van houdt.”
Wat kan je beter zeggen: je moet X niet loslaten. Hij/zij zal altijd deel uitmaken van jouw leven en verder leven in jouw gedachten/hart/herinneringen…
Je moet niet boos/depressief/… zijn. Dat zou hij/zij niet gewild hebben en het hindert je rouwproces.
Rouw heeft impact op emoties, gedachten, gedrag, het lichaam... Dat is perfect normaal en moet er allemaal kunnen zijn. Het is pas als het voor de nabestaande ondraaglijk of schadelijk wordt, dat er professionele hulp kan ingeroepen worden. Maar zelfs jaren na het overlijden kunnen er bijvoorbeeld nog altijd uitingen zijn van verdriet of gemis of een andere emotie. Dat is perfect oké.
Wat kan je beter zeggen: Elke emotie, gedachte, … mag er zijn. Dat is normaal. Ik ben er voor je als je wilt praten of ventileren.
Veel sterkte!
Een overlijden is nu net een moment in het leven waarbij een nabestaande niet sterk ‘moet’ zijn, maar waarbij er voldoende ruimte moet kunnen zijn om tranen te laten vloeien. Hoe vaak probeert een rouwende zich niet sterk te houden tegenover anderen om nadien, alleen, in tranen los te barsten. Hoe mooi zou het zijn als een rouwende zich voldoende gedragen voelt door de omgeving en zich op elk moment kan overgeven aan zijn/haar verdriet. Zonder het gevoel te hebben daarop aangekeken te worden.
Wat kan je beter zeggen:
- Laat die tranen maar komen. Ik ben er voor je.
- Ik wens je veel troost.
Wat kan je doen:
- Leg bijvoorbeeld een troostende arm om iemands schouder of een hand op diens arm.
