Zoek
FR
NL
Rouwen is een ingrijpend proces dat voor iedereen anders verloopt. Daarom is het als omgeving niet zo evident om een nabestaande te ondersteunen. Via deze inzichten en tips ontdek je hoe je een waardevolle steunpilaar kan zijn voor iemand in rouw.
Begrip en empathie
Vaak kunnen of durven mensen in rouw zelf niet zo goed te benoemen waar ze precies nood aan hebben. Hun behoeften kunnen ook veranderen. Van dag tot dag en zelfs van uur tot uur. Zo kunnen ze bijvoorbeeld ingaan op een uitnodiging voor een etentje en een uur ervoor zo overvallen worden door verdriet dat ze zich niet meer in staat voelen om te gaan. Mensen in rouw ondersteunen vergt dus geduld en begrip.
Anderzijds zijn wij door de jarenlange taboe op de dood ook de rouwtaal een beetje verleerd en weten we heel vaak niet wat zeggen. Bijgevolg beperken we ons tot clichés die weliswaar heel goed bedoeld zijn, maar waar een rouwende weinig aan heeft. Zoals ‘heb je het al een plaatsje kunnen geven’, ‘sterkte’ of ‘laat het weten als ik iets kan doen’. Dat getuigt van weinig empathie. Of uit angst het verkeerde te zeggen, zeggen we helemaal niets.
Zoals Marleen Brion ervaren heeft na het verlies van haar zoon Michiel:
“Wat ook echt niet helpt, zijn de soms botte opmerkingen van mensen. Dat is niet zo bedoeld, maar zorgt er wel voor – zeker in het begin – dat je een slag achteruit gaat. ‘Ben je nog niet terug aan het werk’ of ‘heb je het al een plaatske kunnen geven’. De echte dooddoeners. Het allerergste is als je erover begint en ze er niet op in gaan. Of wanneer mensen die je minder goed kent, jou ontlopen in de supermarkt. Mensen willen niet geconfronteerd worden met het verlies van een kind. Dat is te moeilijk, te bedreigend. Mensen denken ‘als jij er niet over begint, hoef ik er zelf niet over na te denken’.”
Het is dus altijd een beetje aftasten en uitproberen. Maar zeg en/of doe zeker iets. Als je het verkeerde zegt of doet, zal de nabestaande wel voelen dat jouw intentie goed is. Ann Costermans, rouw en verliesconsulente bij DELA: “Ik heb nabestaanden nog nooit horen klagen dat het verkeerde werd gezegd of gedaan, maar wel dat hun omgeving niets doet of zegt. Daar lijden ze bijna allemaal onder.” Merk je dat je iets fout hebt gezegd? Dan kan het ook nooit kwaad om ‘sorry’ te zeggen.
Hoe kan je wél de juiste ondersteuning bieden?
In de eerste plaats komt het erop aan jouw hulp zo goed mogelijk af te stemmen op de behoeften van de rouwende, en dus om te weten te komen wat zijn/haar noden zijn. Goed en empathisch luisteren is hier essentieel. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de rouwende in een gesprek laat vallen dat hij of zij geen honger heeft, en enkel nog soep eet. Dan zeg je: ‘past het dat ik deze namiddag een pot soep bij je kom afzetten?’ Waarbij je ook de keuze laat om daar ‘ja’ of ‘nee’ op te antwoorden.Leg het initiatief niet bij de rouwende
Zeg bijvoorbeeld niet ‘laat maar weten als ik wat soep kan brengen’. De kans dat de rouwende jou dit laat weten, is vrijwel onbestaand.
Doe daarom concrete voorstellen, maar zeg er ook bij dat de rouwende hier altijd op kan terugkomen. Bijvoorbeeld ‘ik nodig je uit om morgen een kopje koffie bij mij te komen drinken. Maar voel je niet lastig als je het morgen toch niet ziet zitten’.
Attenties worden door nabestaanden meestal ook heel erg geapprecieerd. Zo kan je bijvoorbeeld een brief schrijven waarin je herinneringen ophaalt aan de overledene of een mooi bloemstukje achterlaten op de begraafplaats.
“Toen Tonio stierf, waren Helga en Wolfgang in Horto. Nog in shock door het slechte nieuws hebben zij ter nagedachtenis aan Tonio een olijfstek geplant, niet ver van de boom waar hij gewend was in te klimmen. .. Als ik zeg dat we ontroerd waren, is dat misschien de beste neutrale omschrijving van wat we bij het bekijken ervan aan krampen van pijn, geluk en verwarring ondergingen. “
(A. van der Heijden in Tonio)
Kennis over rouw
Als je iemand goed wil ondersteunen bij rouw helpt het als je weet hoe een rouwproces verloopt:
- Je rouwt omdat je van iemand houdt of omdat er niet genoeg liefde was.
- Rouw duurt levenslang en verloopt volgens een golfbeweging.
- Rouwenden kunnen verschillende rouwstijlen hebben, waardoor de een er graag over wil praten en de ander liever actie wil ondernemen.
- Iedereen rouwt op zijn/haar unieke manier.
Als je begrijpt waar een rouwende doorheen moet, zal jou dit meer comfort geven om het juiste te zeggen en te doen.
Behandel de rouwende niet anders
Het is heel gek, maar zodra een collega, vriend of kennis iemand verliest, gaan we die heel vaak anders behandelen dan voorheen. We worden behoedzaam, gaan onze woorden wikken en wegen, weten niet goed waar te beginnen en gaan ze soms zelfs ontlopen.
Voor een nabestaande is dat allemaal erg pijnlijk. Niet alleen verliezen ze iemand die hen meestal erg dierbaar is, maar daarbovenop krijgen ze soms te maken met een omgeving waarin ze zich niet meer thuis voelen en waar hun verlies geen erkenning krijgt. Dit kan leiden tot eenzaamheid en maakt hun rouw extra zwaar.
Omring rouwenden daarom met alle mogelijke warmte. Laat voelen dat je er voor hen bent. Om er gewoon te zijn, om te luisteren of samen iets te doen of om samen de pijn te delen.
Meer tips om mensen in rouw te ondersteunen
